Over tools en methodieken
De aanpak
van AM Kwadraat
Wanneer ik met een team, leider of familiebedrijf aan de slag ga, kijk ik naar de ‘harde kant‘ én naar de ‘zachte kant’, waarbij ik altijd een systemische bril op heb. Holding Space (het zodanig naast iemand gaan staan zodat hij of zij zich echt gezien voelt) vormt daarbij de bedding. Tenslotte vormen creatieve werkvormen een belangrijk aspect bij mijn aanpak.
Wil je meer weten over mijn methodieken en instrumenten? Volg me dan op social media, of bel me gewoon direct, net zo makkelijk!
Het handelen van een team is afhankelijk van de opdracht, de competenties en de waarden van een team. Ook de (al dan niet aanwezige) Holding Space en (systemische) patronen zijn van invloed op het functioneren.
Is het een ingewikkeld
of complex vraagstuk?
Met wat voor vraagstuk hebben we te maken? En vanuit de bedrijfskundige kant bekeken: wat is de ambitie of de urgentie die speelt? Pas als dat helder is, kunnen we bepalen welke aanpak het meest effectief is.
Ingewikkelde vraagstukken
Gaat het om een ingewikkeld vraagstuk, dat een team moet aanpakken, dan is projectmatig werken relevant. Voor de provincie Noord-Brabant heeft AM Kwadraat bijvoorbeeld de training Project- en Programmamanagement ontwikkeld. Zeker 500 professionals hebben deze training gevolgd en de afgelopen jaren hebben we zo’n 50 project- en programmateams begeleid. Daarbij zetten we het Opdrachtgever/Opdrachtnemer-model graag in, waarbij we veel aandacht besteden aan rolverheldering en rolhygiëne.
Complexe vraagstukken
Is het een complex vraagstuk, dan is het inzetten van zwermintelligentie veel meer aan de orde. Je hebt het einddoel duidelijk voor ogen, maar de technologie gaat zo snel (of de situatie is zo ongewis) dat je er niet lineair naartoe kunt gaan. De aanpak is veel meer procesmatig: stap voor stap. De aanpak van de start van corona is een sterk voorbeeld van een complex vraagstuk. Tijdens de coronatijd heeft AM Kwadraat een groot aantal leiderschapsteams in ziekenhuizen verder kunnen helpen met de combinatie van complexe en ingewikkelde vraagstukken.
Dit zandlopervormige sturingsmodel gebruik ik vaak bij overheidsorganisaties.
Systems-Centered Training (SCT)
In mijn werk maak ik gebruik van Systems-Centered Training. Om me deze technieken eigen te maken, heb ik twee keer een aantal studieweken gevolgd aan de University of York. SCT – ontwikkeld door Yvonne M. Agazarian, EdD, psycho-analytica – is een van de belangrijkste ontwikkelingen in groepspsychologie van de afgelopen veertig jaar. Het biedt praktische en systematische methoden die gericht zijn op ontwikkeling en innovatie, met oog voor de ruimere context: bijvoorbeeld een bedrijf, team of relatie. Het biedt aanknopingspunten om systemen te begrijpen en te beïnvloeden. Onszelf, een groep of team als een systeem zien, helpt ook in het vormgeven van effectieve en plezierige relaties.
Nieuwe voedingskracht:
Waardenwerk en Comenius-leergang
Ontwikkelen en leren is voor mij een eindeloze inspiratiebron. De afgelopen jaren heb ik mij vooral laten voeden door de filosofie. Ik volg lessen bij Harry Kunneman en zijn Gezelschap Waardenwerk. Dit is een open werkverband van professionals en organisaties die menselijke waardigheid centraal stellen en betrokken zijn op werk dat deugt en deugd doet tegen de horizon van een rechtvaardige en duurzame samenleving.
Ook volg ik het executive programma van Comenius; Bewegen naar wijsheid. Bij deze pelgrimstocht door de seizoenen heen staat het positief en adaptief omgaan met het nieuwe en het onverwachte centraal.
Boeken van Harry Kunneman van Gezelschap Waardenwerk
Holding Space –
een gevoel van ruimte en veiligheid
Veiligheid ervaren is de basis voor een succesvolle en fijne samenwerking. Ruimte waarin je je durft uit te spreken. En waarbij je fouten mag maken. Een omgeving waar je je zorgen én je ideeën mag uiten. En waar je vooral het gevoel hebt dat je erbij hoort!
Het klinkt goed, maar het is niet altijd vanzelfsprekend. Vooral niet in organisaties waar er onduidelijkheid is, onzekerheid of een enorme werkdruk.
Wat is Holding Space nu precies?
Holding Space betekent dat je zodanig naast iemand kan staan, dat de ander zich veilig genoeg voelt om kwetsbaar te zijn. Dit geeft de mogelijkheid tot ontwikkeling en groei: de ander voelt zich werkelijk gezien en gehoord. Hierdoor krijgt hij of zij de moed om over de eigen grenzen heen te stappen en dapper te zijn. Als je Holding Space wil bieden, vraagt dat een bepaalde grondhouding van jou, voordat je een diepere verbinding met de ander kunt aangaan. Het vergt zelfbewustzijn, het herkennen van je eigen patronen en het met open hart luisteren. Het is de bedoeling dat je ruimte geeft voor onderzoek en verwondering. Het schenken van vertrouwen en de ander onvoorwaardelijk support geven – zonder oordeel.
Inspiratiebronnen
In de afgelopen jaren heb ik mij intensief verdiept in dit onderwerp – onder meer door het volgen van het jaarprogramma van Heather Plett uit Canada.
Daarnaast spelen de boeken en vlogs over kwetsbaarheid van Brené Brown en het thema psychologische veiligheid van Amy C. Edmondson (en de doorvertaling van Hans van der Loo en Joriene Beks) een grote rol.
Ik heb Theory U van Otto Scharmer bestudeerd (en dan vooral het onderdeel ‘presencing’) én Jan Jacob Stam, waarbij Holding Space geldt als een belangrijk startpunt voor (organisatie)opstellingen.
En laat ik de praktijk niet vergeten: het werken met de talloze teams, waarbij ontwikkeling, complexiteit en het ervaren van (on)veiligheid belangrijke thema’s zijn, heeft mij gevormd. Allemaal belangrijke inspiratiebronnen die ik inzet tijdens lastige, fragiele momenten tijdens de coachingtrajecten.
Met respect voor de wederzijdse grenzen kunnen we onvoorwaardelijke steun geven en compassie hebben; op deze manier bouw je aan vertrouwen.
Hoe ik Holding Space en pyschologische veiligheid inzet
Teamcoaching
Ik heb gemerkt dat het onderzoeken van wat Holding Space is (veiligheid ervaren), het expliciet benoemen en betekenis daaraan geven een enorm effect heeft op de samenwerking en ontwikkeling op teamniveau. Zie ook mijn vlog over teamontwikkeling.
Holding Space-kaartenset
De Holding Space kaartenset heb ik ontwikkeld als startpunt voor een waardevol, verdiepend en misschien wel kwetsbaar gesprek. Ik heb gemerkt dat het een vliegwiel voor verandering kan zijn. Een opening naar een ander soort gesprek, waar ruimte wordt gecreëerd voor thema’s rond (psychologische) veiligheid en ‘brave space’. De kaartenset wordt inmiddels door heel veel (team) coaches en managers gebruikt. Zij geven aan hoe krachtig deze foto-/tekstkaarten werken. “De kaarten geven je op een verbeeldende, visuele manier een ander beeld op de situatie die speelt. Ze blijken ‘spot on’ te zijn en leiden steeds weer naar een diepere laag in de ontmoeting.”
Workshop Holding Space & Systeemdynamiek
Omdat ik merkte dat het erg handig is om concrete handvatten te krijgen (ik krijg vaak de vraag “Annelies, het klinkt goed, maar hoe dóe je dat nou in de praktijk?”), heb ik een workshop ontwikkeld over dit onderwerp. Het creëren van Holding Space naar de ander toe, maar ook voor jezelf, staat centraal. Want hoe krijg je nu een setting waarbij de ander zich werkelijk gezien en gehoord voelt en over zijn of haar eigen grenzen heen durft te kijken? Als je Holding Space wil bieden, vraagt dat om zelfbewustzijn, het met open hart luisteren en het vermogen ruimte te geven voor onderzoek, verwondering en het schenken van vertrouwen. Het doel is de ander onvoorwaardelijk support geven zonder oordeel. De workshop geeft je handvatten een sterke ‘Space Holder’ te zijn en inzicht in jouw mogelijke (systemische) patronen die je daarvan weerhouden.
Creatief denken stimuleert doorbraakideeën en toekomstbeelden
Verdiepen en versnellen? Dat doe je door het stimuleren van creatief denken en het gebruikmaken van uiteenlopende creatieve werkvormen. Ik heb het de afgelopen jaren keer op keer ervaren. En het werkt óók bij teamleden en managers die niet creatief zijn!
Op een andere manier kijken naar vraagstukken en productief brainstormen helpt bij het genereren van doorbraak- en toekomstideeën. Echt out of the box-denken geeft vorm en brengt praktische oplossingen dichterbij.
In het creatief denken ben ik vooral gecharmeerd van de kracht van beelddenken. Die methodiek zet ik daarom bij voorkeur in. Waarom? Het merendeel van de mensen is (vaak onbewust) meer beelddenker dan taaldenker, dus dat is herkenbaar.
In de afgelopen jaren heb ik in samenwerking met Jolande van Straaten veel tools ontwikkeld die het creatief denken stimuleren. Ik heb steeds weer gezien hoe deze werkvormen bijdragen aan de beweging in projecten en teamdoelen.
