Zonder woorden - ervaring bezoek seminar Bert Hellinger

Ik ben al een een tijdje terug. Maar blijf zonder woorden... Zonder echte woorden. Is zó niets voor mij. Dus wellicht kan ik betekenis aan mijn ervaring geven via geschreven woorden...

Door enthousiaste verhalen van mijn collega-opsteller Inge van Zon heb ik besloten in het najaar naar het seminar van Bert Hellinger te gaan. Hij is dit jaar 90 jaar geworden, dus ik had zoiets van ‘nu of nooit’. Ik wilde hem zien, horen, ervaren. Voor mij is hij de grondlegger van systeemdynamiek. Een aantal collega-opstellers waarschuwde mij over zijn omstreden achtergrond. Ik wilde er vanuit ‘niet weten, open mind, open heart’ naar toe. Simpel: zonder woorden.

Zonder woorden: 400 collega-opstellers, belangstellenden uit heel de wereld. Tjoh, ik had het idee dat wij met onze autorit van ruim tien uur naar Zuid-Duitsland lang onderweg waren. Indrukwekkend dat er uit werkelijk de hele wereld deelnemers waren: veel collega-opstellers uit China, Japan, Brazilië, Rusland... Verzin het. Alle cultuurverschillen vallen weg; gewoon samen in het systemische veld zijn en werken, dan zijn er zo weinig woorden nodig. Ik ervaarde werkelijke verbinding: samenzijn, ‘in presence’ zoals Theory U dat noemt.

Zonder woorden; een man van 90 jaar begeleidt meer dan indrukwekkende opstellingen. Ik wist niet goed wat ik kon verwachten. Er komt een gebogen oud kaal mannetje binnen, steunend op een skistok. Aan zijn zijde zijn
echtgenote Sophie, een elegante, goed geklede, pittige vrouw. Je denkt ‘een papa-en-mamazaak, wat gaat dat brengen...’. Maar dan zie je zijn ogen, en gaat hij van start. Met een scherpte, een helderheid... en je weet... dit gaat mij ergens brengen waarvan ik het bestaan niet weet. In vierëneenhalve dag heeft Bert een aantal meer dan bijzondere opstellingen begeleid, afgewisseld met Sophie. Hij doceerde zijn nieuwe manier van werken en gaf antwoord op de vragen van opstellers in de zaal. “Bert, wat doe je op zo’n moment in de opstelling dat het helemaal vastzit?” Bert: “ik weet het soms ook even niet, maar dan wacht ik... ik wacht zonder iets te willen... krijg een hint van mijn geweten; iets van een andere wereld en dan weet ik wat te doen.”.

Zonder woorden - sinds twee jaar een andere manier van opstellen

Bert begeleidt veel opstellingen zonder woorden. Zelf zegt hij hierover “het speelt op een ander level”. Je laat de vraaginbrenger niet de vraag stellen. De respresentanten die gekozen worden (door de opsteller) weten niet wie of wat zij represeteren. Het brengt een andere dimensie van waarneming. Bert: “het gaat voorbij training, vormen en bepaalde types opstellingen. Er is geen vorm maar een intens verbonden zijn met een diepere kracht. Wat je ervoor moet hebben als opsteller? Een verlangen om te weten wat leidend is in een ander.” De essentie van de andere manier is de transitie naar een andere dimensie; het overstijgt alles maar is daarnaast zo nabij. Je laat je leiden door iets buiten je verstand, buiten je ziel. Een ‘weten’ dat je de volgende stap laat maken, waarbij je jezelf afvraagt “mag/moet ik de opstelling aangaan of niet, en moet ik een interventie doen of niet?”. Tja... dan ben ik zonder woorden...

Zonder woorden; leuk maar wat kan ik daar mee als organisatieopsteller?

Natuurlijk herken ik het gevoel van “dit is zo vaag en groots... dat kan ik nooit integreren in mijn werk”. Maar door te blijven kijken naar leermeesters als Jan Jacob, Inge Land, en zeer ervaren collega’s, af te stemmen, het klein maken, heel veel opstellingen begeleiden, oefenen, heb ik vertrouwen gekregen in de transfer. Dus toen ik in een mini-opstelling de gelegenheid kreeg in Duitsland deze manier van opstellen te oefenen en ik op wonderlijke wijze terugkwam in een familiegeheim van mijn overgrootouders ervaarde ik dat de methode van Bert bereikbaar is voor mij.

Zonder woorden; praktisch aan de slag; organisatieopstellingen in teams en organisaties

Bij het begeleiden van teams en organisaties is het soms lastig de vraag te verhelderen door de opdrachtgever, het team. Er is gedoe binnen het team of onduidelijkheid over de toekomst, de toekomst die complexiteit brengt. Er speelt zoveel; dus wat is de urgente vraag waar we eerst mee aan de slag gaan? Natuurlijk ben ik er de afgelopen jaren in getraind de vraag te verhelderen door mijn mediationachtergrond, systeemdynamiek en bedrijfskunde: “waar gaat het écht om?”. Maar door de opstelling zonder woorden is mijn vocabulaire uitgebreid - een vocabulaire zonder woorden.

Ik heb deb deze manier de afgelopen maanden toegepast bij het opstellen. Bij een aantal teams, en een organisatie met een complexiteit aan vragen. Ik ben samen met hen systemisch aan de slag gegaan zonder woorden. En het werkt! De essentie van het vraagstuk ontvouwt zich voor iedereen. Daarna ging ik praktisch met het team aan de slag; omdat iedereen heeft gevoeld wat er als eerste en in de kern te doen is.

Kortom ik gun het je: opstellingen mét maar ook zonder woorden! Is deze nieuwe manier van opstellen nu voor mij dé manier van werken? Nee, het gaat mij om ‘doen wat helpt’ en vooral ‘zichtbaar maken wat verborgen is’. Ik ben voor de integratie van de verschillende stromen binnen systeemdynamiek, de kracht van beelddenken en Theory U. Geen hokjes, geen ‘dit is beter’, maar juist wat verbindt, iets wat je ervaart. Daar zijn voor de rest geen woorden voor nodig volgens mij!

Annelies Meijers MBA

Organisatie- en teamontwikkelaar en organisatieopsteller
December 2015